اگر برای مدتی کوتاه اخبار و مقالات مربوط به ارزهای دیجیتال را دنبال کرده باشید به طور حتم مفاهیمی با عنوان بلاک چین و فورک نیز به گوش تان خورده است. در این مقاله سعی داریم فورک را معرفی کنیم، اما قبل از آن به یادآوری مفهوم بلاک چین می پردازیم.

بلاک چین (Blockchain) چیست؟

بلاک چین (Blockchain) به طور قطع پیچیده به نظر می رسد، اما مفهوم اصلی آن واقعاً ساده است. بلاک چین نوعی پایگاه داده ذاتاً غیرمتمرکز است؛ این بانک اطلاعاتی، مجموعه ای از داده ها است که به صورت الکترونیکی روی سیستم رایانه ای ذخیره می شود و در پایگاه داده ها به طور معمول در قالب جدول ساخته می شوند تا امکان جستجو و فیلتر کردن اطلاعات خاص را فراهم کنند.

بلاک چین به گونه ای طراحی شده است که به طور قابل توجهی اطلاعات بیشتری را در خود جای دهد، اما این اطلاعات به هیچ عنوان قابل تغییر نیستند و درست از زمانی که کار خود را شروع کند هیچ یک از کاربران نمی توانند آن را دستکاری و یا متوقف کنند.

برای مثال در بیت کوین، بلاک چین بانک اطلاعاتی است که فقط نوع خاصی از معاملات انجام شده با بیت کوین را ذخیره می کند. فناوری بلاک چین به مواردی که نیاز به اعتماد و امنیت دارند از چند طریق پاسخ می دهد.

اول، بلوک های جدید همیشه به صورت خطی و زمانی ذخیره می شوند؛ به این منظور که همیشه به انتهای بلاک چین اضافه می شوند. بلاک چین نیز اطلاعات مربوط به معاملات پولی را ذخیره می کند و به این ترتیب بستر ارزهای رمزنگاری شده ای مانند بیت کوین را تشکیل می دهد.

در سال های اخیر تغییرات و پیشرفت های چشمگیری در ارتباط با شبکه های ارزهای دیجیتال صورت گرفته است. یکی از این پیشرفت ها به وجود آمدن مفهوم جدیدی به نام فورک است که در ادامه به معرفی آن می پردازیم:

فورک (Fork) چیست؟

برنامه نویسان ارزهای دیجیتال برای کنترل و ارتقای این ارزها برنامه و قوانینی را وضع می کنند که به آن پروتکل می گوییم و بلاک چین هم بر مبنای همین قوانین کار می کند. این قوانین می توانند مربوط به بزرگی بلاک ها، محاسبه ی کارمزدها، دستمزد ماینرها و غیره باشد.

یک نمونه از این قوانین زمان هر بلاک در ارز دیجیتال است، که این زمان برای اتریوم 14 ثانیه و برای بیت کوین 10 دقیقه است. نمونه ی دیگر مربوط به سرعت تراکنش در این ارزها است که سرعت تراکنش اتریوم حداکثر 16 تراکنش در ثانیه و برای بیت کوین حداکثر 7 تراکنش در ثانیه به ثبت رسیده است.

فورک راه حلی است که هنگام نارضایتی از شرایط موجود در نرم افزارهای ارزهای دیجیتال در بستر بلاک چین به کمک برنامه نویسان می آید. در واقع ساخت یک انعشاب جدید در بلاک چین، به روزرسانی و ایجاد تغییراتی در آن که در نتیجه ی آن دو نسخه متفاوت از بلاک چین که هر یک تاریخچه مخصوص به خود را به اشتراک می گذارند، ساخته می شود نوعی فورک به حساب می آید.

اگر بخواهیم تعریفی دقیق تر از فورک ارائه دهیم، می توانیم بگوییم که فورک نوعی انشعاب است که برنامه نویسان از پروژه های قبلی خود می گیرند؛ به این صورت که منبع هر پروژه کدی دارد که با کپی کردن آن و با اعمال اندکی تغییرات می توانند برنامه و یا پروژه ی جدیدی پدید بیاورند.

این به روزرسانی در نرم افزار در صورتی که با قبل سازگار باشد (Backward-compatible) و اگر با قبل ناسازگار باشد (backward-incompatible) نامیده می شود.

دلایل اتفاق افتادن فورک چیست؟

دلایل متعددی سبب به وقوع پیوستن فورک ها در زنجیره ی بلوک می شوند. برای مثال، هنگامی که تغییراتی در پروتکل ارز دیجیتال به وجود می آید، لازم است که کاربران و یا حتی کارشناسان مختلف پذیرش خود را نسبت به ورژن جدید و به روزرسانی های انجام شده اعلام کنند. درست مثل افرادی که به صورت منظم برنامه های نصب شده بر روی کامپیوترشان را به روزرسانی می کنند.

گاهی این تغییرات با مخالفت افراد مختلف روبرو می شوند به این علت که ممکن است ایجاد یک فورک از سود آن ها کم کند. به هرحال برای به بار نشستن این تغییرات و به روزرسانی ها افراد زیادی باید آن را تایید کنند، همانطور که به روزرسانی های جدید در شبکه های تلفن همراه نیازمند موافقت بسیاری از شرکت های سازنده است.

مثالی دیگر می تواند این باشد که اگر فردی تصمیم بگیرد تغییراتی در کیف پولش ایجاد کند، بدون اینکه فرد دیگر این کار را انجام دهد، این دو کیف پول با هم ناسازگار می شوند و به اصطلاح می گوییم که یک فورک ایجاد شده است.

فورک در یک بلاک چین می تواند در هر سیستم عامل رمزنگاری شده ای، به عنوان مثال اتریوم نه لزوماً بیت کوین وجود داشته باشد؛ به این دلیل که بلاک چین ها و ارزهای رمزپایه بدون توجه به اینکه در کدام بستر رمزنگاری قرار دارند، اساساً با روش مشابه کار می کنند.

فورک ها انواع مختلفی دارند اما مهم ترین آنها هارد فورک (Hard Fork) است که در ادامه به آن می پردازیم.

هارد فورک (Hard Fork)

از آنجایی که هارد فورک به بلاک چین مرتبط است، تغییری آزادانه در پروتکل شبکه است که بلوک ها و معاملات نامعتبر قبلی را معتبر می کند و یا بالعکس. هارد فورک زمانی روی می دهد که نسخه جدید بلاک چین دیگر با نسخه قبلی آن سازگار نباشد که سبب ایجاد ناهمتایی دائمی از نسخه ی قبلی آن می شود.

همه ی به اصطلاح ماینرها باید در مورد قوانین جدید آنچه که یک بلوک معتبر را در زنجیره تشکیل می دهد، توافق کنند.

اگر در زنجیره بلاک چین نودی باشد که به روزرسانی نشده باشد با قوانین جدید هم راستا نیست که باعث ایجاد ناهمتایی یا هارد فورک در این زنجیره می شود.

با هر دو نوعی از هارد فورک که روبرو باشیم به طور کلی به یکی از این دو روش خاتمه می یابد:

یک بلاک چین مسلط می شود، در نتیجه زنجیره بلوک موجود در انجمن پذیرش و ارزش کمی دارد.

دلایل ایجاد هارد فورک چیست؟

دلایلی که موجب می شود توسعه دهندگان یک هارد فورک ایجاد کنند عبارتند از:

از بین بردن خطرات امنیتی مهم که در نسخه های قدیمی نرم افزار وجود دارد.
افزودن عملکرد جدید
معکوس کردن و بازگردانی تراکنش ها در معاملات؛

در ادامه با فورکی که برای ارز دیجیتال اتریوم مفید واقع شد، آشنا می شویم:

فورک اتریوم (Ethereum Fork)

مشهورترین فورکی که در اتریوم اتفاق افتاد منجر به ایجاد اتریوم کلاستیک (Ethereum Classic) شد.

پس از اینکه سازمان مستقل DAO که بر اساس قراردادی هوشمندانه از طرف اتریوم به وجود آمده بود، مورد حمله هکرها قرار گرفت، به کمک ایجاد یک فورک توانست دارایی خود را بازگردانی کند.

سافت فورک (Soft Fork)

در فناوری بلاک چین، سافت فورک (Soft Fork) تغییری در پروتکل شبکه است که در آن فقط بلاک ها یا تراکنش های معتبر قبلی اعتبار خود را از دست می دهند. از آنجا که نودهای قدیمی (نود به انگلیسی Node به هر شرکت کننده در شبکه هر نوعی از کوین نود گفته می شود که انواع مختلفی دارد و هر کدام ویژگی های یکسانی دارند) اعتبار بلوک های جدید را تصدیق می کنند، در سافت فورک تغییرات اعمال شده با قبل سازگار است. این نوع فورک ها برای اجرای قوانین جدید فقط نیازمند به روزرسانی اکثر ماینرها هستند. بر خلاف آن، یک هارد فورک برای ارتقا و اجرای نسخه جدید نیاز به توافق و به روزرسانی همه نودها نیاز دارد که در صورت عدم توافق برای مثال در ارزی مانند بیت کوین می توانند رونوشتی جدید از بیت کوین بسازند که برخی از خصوصیات کوین قبلی را دارد.

انواع جدید معاملات اغلب می توانند به عنوان سافت فورک به انتهای زنجیره بلوک اضافه شوند و تنها لازمه ی آن این است که کاربران (به عنوان مثال فرستنده و گیرنده) و استخراج کنندگان در مورد معامله جدید اطلاعات کافی را داشته باشند. این مهم به نحوی انجام می گیرد که تراکنش جدید برای مشتریان قدیمی به عنوان معامله «پرداخت به غیر» ظاهر شود و استخراج کنندگان توافق کنند که بلوک های شامل این معاملات را رد کنند، مگر اینکه معامله طبق قوانین جدید معتبر باشد. به این ترتیب بود که هش پرداخت به اسکریپت (P2SH) به بیت کوین اضافه شد.

سافت فورک می تواند هنگامی اتفاق بیافتد که استخراج کنندگان با استفاده از نودهای به روزرسانی نشده قانون توافق شده جدیدی را نقض می کنند در حالی که که نودهایشان نیز از آن اطلاعی ندارند.

از آنجایی که تمام بلاک ها سافت فورک شده از قوانین قدیمی نیز پیروی می کنند، دیگر سافت فورک ها برای بدست آوردن توافق به ارتقا هیچ نودی نیاز ندارند. در نتیجه مشتریان قدیمی آنها را قبول می کنند.

سافت فورک بدون استفاده از هارد فورک قابل برگشت نیست؛ زیرا طبق تعریف ارائه شده یک سافت فورک تنها به مجموعه ی معتبری از بلوک ها اجازه می دهد تا زیرمجموعه ی درستی از آنچه که پیش از فورک شدن معتبر بود، باقی بمانند.

هر چه تعداد ماینرهایی که قوانین جدید را می پذیرند بیشتر باشد، امنیت شبکه هم پس از ایجاد فورک بیشتر است.

تفاوت هارد فورک و سافت فورک چیست؟

هارد فورک و سافت فورک اساساً یکسان هستند، به این معنا که وقتی کد موجود بر روی یک پلتفورم ارز رمزنگاری شده تغییر داده می شود، با وجود آمدن نسخه جدید، نسخه ی قدیمی نیز در شبکه باقی می ماند. اگر از سافت فورک استفاده شود، هنگامی که کاربران به روزرسانی های لازم را انجام می دهند فقط یک بلاک چین معتبر باقی می ماند.

این در حالی است که هنگام استفاده از یک هارد فورک، بلاک چین های قدیمی و جدید هر دو در کنار هم وجود دارند، به این معنی که نرم افزار باید به روز شود تا طبق قوانین جدید کار کند.

هر دوی این فورک ها شکاف ایجاد می کنند اما با این تفاوت که یک هارد فورک دو زنجیره بلوک ایجاد می کند، اما نتایج استفاده از یک سافت فورک تنها در یک زنجیره بلوکی مشخص و دریافت می شود.

به بیان ساده تر هارد فورک زمانی اتفاق می افتد که بخواهیم یک در شبکه ی ارزی مانند بیت کوین شاخه ی متفاوتی به وجود بیاوریم، حال اگر تغییرات این فورک جدید با هم سازگار باشن یک سافت فورک به وجود می آید.

با توجه به تفاوت در امنیت بین هارد فورک و سافت فورک، تقریباً همه کاربران و توسعه دهندگان طرفدار هارد فورک هستند، حتی اگر به نظر برسد که یک سافت فورک می تواند تغییرات مورد انتظار را حاصل کند. تعمیرات اساسی بلوک ها در یک زنجیره بلوک به قدرت محاسباتی فوق العاده ای نیاز دارد، اما حریم خصوصی حاصل شده از یک هارد فورک بسیار بیشتر و قابل اعتمادتر از سافت فورک است.

تأثیرات احتمالی هارد فورک ها بر صنعت ارزهای رمزنگاری شده چیست؟

هارد فورک بسته به تأثیر آن در یک زمان خاص، ممکن است اثرات مثبت و یا منفی بر ارز رمزنگاری شده داشته باشد. صرف از نظر از تأثیری که دارد، هارد فورک از مفاهیم مرتبط با ارز رمزنگاری شده است که هم سرمایه گذاران و هم علاقه مندان به ارزهای دیجیتال با آن کنار می آیند.

اما مسئله ای بسیار حائز اهمیت است این است که فورک های بزرگ قابلیت تغییر همیشگی یک ارز دیجیتال را دارند؛ می توانند یک ارز را برای همیشه از بین ببرند و یا بالعکس آن را تقویت کنند.

طی سالیان موارد مختلفی از هارد فورک در ارزهای رمزنگاری شده وجود داشته است. بیت کوین و اتریوم دو ارز دیجیتال هستند که بیشترین تجربه هارد فورک را دارند.

برخی از هارد فورک های اتریوم عبارتند از:

Frontier Thawing
DAO Fork

هارد فورک های بیت کوین

Bitcoin XT
Bitcoin Cash

هارد فورک ها در تغییر ارزش ارز رمزنگاری شده شهرت دارند. یک تجربه قابل توجه در ارتباط با هارد فورک برنامه ریزی شده ای در ارز اتریوم بود که موفقیت مورد انتظار را کسب نکرد.

به گزارش Forbes خرابی برنامه ریزی شده هارد فورک تأثیر منفی بر اتریوم گذاشت، اتریوم سومین ارز رمزنگاری شده بزرگ جهان با داشتن سرمایه بازار، امروز سقوط کرده است زیرا سرمایه گذاران و بازرگانان با عصبانیت به دنبال به روزرسانی به تاخیر افتاده در استانبول هستند. اگر این هارد فورک به موفقیت می انجامید، اوضاع طور دیگری رقم می خورد و احتمالاً اتریوم با افزایش گسترده تقاضا روبرو می شد.

یکی از معروف ترین مورد هارد فورک از جمله مواردی بود که منجر به ایجاد Bitcoin Cash (BCH) شد، یک رویداد تاریخی و مهم که بحث های داغی را در جامعه رمزنگاری ایجاد کرد.

هر کسی که قبل از وقوع فورک صاحب بیت کوین بود، بلافاصله پس از فورک همان مقدار بیت کوین هش را بدست آورد، بدون اینکه مجبور به خرید آن باشد.

برای بسیاری از افراد غیر فنی این مسئله تعجب آور بود، زیرا نمی دانستند که هارد فورک در عمل به چه معناست. اما این مشکلات وقتی به وجود آمد که بیت کوین کش شروع به تضعیف اقتدار تاریخی بیت کوین کرد به این صورت که ادعا کرد که ارزش فعلی آن به نمایندگی از ارزش اصلی ارز ایجاد شده توسط ساتوشی ناکاموتو است.

آیا باید قبل از وقوع فورک ها سرمایه گذاری کنیم؟

به صورت کلی هارد فورک یک زمان ناپایدار را برای ارز رمزنگاری شده نشان می دهد. جامعه غالباً بر سر این موضوع اختلاف نظر خواهد داشت و بازار به طور كلی حتی با استانداردهای ارز رمزنگاری شده بسیار بی ثبات است. نحوه واکنش شما تا حد زیادی به سهم شما در ارز و نوع فورک هایی که با مواجه می شوید بستگی خواهد داشت.

در هنگام وقوع هارد فورک، هنگامی که ارز رایگان دریافت می کنید منطقی است که ارز خود را نگه دارید یا حتی سرمایه گذاری خود را افزایش دهید. اما نکته منفی این مسئله اینجاست که که دیگر کاربران و معامله گران بزرگ نیز همین کار را می کنند. اما آیا این ارزهای رایگان که گاهی با عنوان پول آزاد نیز از آنها یاد می شود، ارزشی مشابه با ارزهای دیگر را دارند؟

اگر نگران هستید که ممکن است نتوانید به اندازه کافی و به موقع واکنش نشان دهید و قبل از افراد و سازمان های بزرگ اقدام کنید، به شما توصیه می کنیم که سرمایه خود را قبل از فورک بفروشید. شما در ازای ارز رایگان ضرر خواهید کرد اما ممکن است بتوانید از افرادی که به دنبال افزایش سهام خود هستند، سود کسب کنید.

اگر انتخاب های شما بر اساس سافت فورک ها باشد، کمی آسان تر می توانید تصمیم گیری کنید. اگر فکر می کنید که فورک به افزایش ارزش ارز کمکی خواهد کرد، بهترین اقدام برای جمع آوری ارز از کاربران دیگر، استفاده از نوسانات قیمت برای افزایش سهام شما است.

اما اگر متوجه شدید که وقوع فورک برای ارز ضرراتی را در پی خواهد داشت، باید سهام خود را قبل از سقوط به فروش برسانید.