در بازار ارزهای رمزنگاری شده راه های مختلفی برای انجام معاملات و کسب درآمد وجود دارد که از رایج ترین آن ها می توان به تریدینگ اشاره کرد. معاملات اسپات یا اسپات تریدینگ در مقایسه با سایر روش های ترید کردن به عنوان ساده ترین روش ثبت سفارش در صرافی های دیجیتال شناخته شده است. ما در این مقاله از سری مقالات آموزشی خانه سرمایه قصد داریم که شما را با این روش پرطرفدار آشنا کنیم؛ بنابراین اگر شما نیز علاقه مند به حوزه ارزهای دیجیتال هستید و یا در این زمینه فعالیت دارید برای درک بهتر مفهوم معاملات اسپات تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

معرفی معاملات اسپات

اسپات تریدینگ که به عنوان معامله نقطه ای یا نقدی نیز نامیده می شود، می تواند به عنوان خرید یا فروش دارایی، ارز خارجی، کالا یا دارایی مالی دیگری تعریف شود که قرار است بلافاصله در یک تاریخ خاص انجام شود.

معامله نقطه ای به معنی مبادله فیزیکی یک ابزار مالی با تحویل فوری است. بازار نقطه ای را بازار فیزیکی یا نقدی نیز می نامند، زیرا پرداخت های نقدی بدون تأخیر پردازش می شوند. از آنجا که در معاملات اسپات یا همان اسپات تریدینگ پس از انجام یک معامله، کالای مورد مبادله در همان لحظه به نقطه مقابل انتقال میابد این مبادله را در نقطه مقابل معاملات فیوچرز قرار می گیرد. زیرا در معاملات فیوچرز کالای مورد مبادله در یک تاریخ مشخص که در قرارداد ذکر می شود بین خریدار و فروشنده ردوبدل می شود.

به عنوان مثال اگر برای ترید کردن ارز دیجیتال بیت کوین روش معامله اسپات را انتخاب کنید، بعد از انجام معامله بیت کوین بلافاصله از خریدار به فروشنده انتقال میابد، حال آنکه در معاملات فیوچرز پس از انجام معامله بیت کوین در یک تاریخ مشخص که در قرارداد ذکر می شود میان خریدار و فروشنده ردوبدل می شود و بلافاصله خریدار بیت کوین خود را که خریداری کرده است دریافت نمی کند.

مفهوم قیمت اسپات در اسپات تریدینگ

قیمت اسپات یا قیمت نقطه ای همان طور که از اسمش پیداست به این معنی است که مثلاً قیمت ارز دیجیتال مورد نظر شما که در حال حاضر و در همین لحظه قصد خرید آن را دارید n دلار است. Spot Price که توسط تک تک معامله گران تعیین می شود به طور مدام در حال تغییر است. به عنوان مثال اگر در همین لحظه شما قصد خرید بیت کوین را از طریق معامله اسپات تریدینگ داشته باشید 13 دلار است اما ممکن است در لحظه ای دیگر این مقدار ثابت بماند یا کم و زیاد شود.

بازار اسپات تریدینگ چیست؟

بازار لحظه ای جایی است که ابزارهای مالی مانند کالاها، ارزها و اوراق بهادار برای تحویل فوری معامله می شوند. تحویل مبادله وجه نقد برای ابزار مالی است. از طرف دیگر، قرارداد آتی بر اساس تحویل دارایی اساسی در تاریخ آینده است.

بازارهای صرافی ها و فرابورس (OTC) ممکن است معاملات محلی و / یا معاملات آتی را ارائه دهند. به عنوان مثال تمامی صرافی های ارز دیجیتال ایران در دسته بازار اسپات قرار می گیرند حال آنکه بازار بورس کالای CME, BAKT و صرافی Bitmax در بازار معاملات اسپات نبوده و فقط بازار آتی را برای معامله ارائه می دهند.

بازارهای اسپات تریدینگ چگونه کار می کنند؟

از بازارهای نقطه ای به عنوان “بازارهای فیزیکی” یا “بازارهای نقدی” نیز یاد می شود زیرا با انجام معامله دارایی بلافاصله معوضه می شود، اگرچه انتقال رسمی وجوه بین خریدار و فروشنده (مانند T + 2 در بورس اوراق بهادار و در بیشتر معاملات ارز) ممکن است زمان بر باشد، هر دو طرف با تجارت “در حال حاضر” موافقت می کنند. یک معامله غیرعادی یا معاملات آتی، اکنون با یک قیمت موافقت می کند، اما تحویل و انتقال وجوه در تاریخ دیگری انجام می شود.

معاملات آتی در قراردادهایی که در آستانه انقضا هستند نیز گاهی معاملات فوری نامیده می شوند زیرا قرارداد منقضی شده به این معنی است که خریدار و فروشنده بلافاصله مبالغ نقدی را برای دارایی اصلی مبادله می کنند.

انواع بازار معاملات اسپات تریدینگ

صرافی ها فروشندگان و بازرگانانی را که کالاها، اوراق بهادار، معاملات آتی، اختیارات و سایر ابزارهای مالی را خریداری و یا می فروشند دور هم جمع می کند. بر اساس کلیه سفارش های ارائه شده توسط شرکت کنندگان، صرافی دسترسی به قیمت و حجم فعلی موجود را برای معامله گران فراهم می کند.

بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) نمونه ای از صرافی است که در آن بازرگانان سهام را برای تحویل فوری خریداری و می فروشند. این یک بازار spot است.
صرافی شیکاگو (CME) نمونه ای از صرافی است که در آن معامله گران قراردادهای آتی را خریداری و یا می فروشند. این یک بازار آتی است و یک بازار بورس نقدی نیست.

بازار اسپات تریدینگ و فرابورس

به معاملاتی که مستقیماً بین خریدار و فروشنده اتفاق می افتد بورس (OTC) گفته می شود. صرافی متمرکز این معاملات را تسهیل نمی کند. بازار ارز (یا بازار فارکس) با متوسط گردش مالی 5 تریلیون دلار بزرگ ترین بازار فرابورس جهان است.

در معاملات فرابورس، قیمت می تواند بر اساس یک نقطه یا قیمت / تاریخ آینده تعیین شود. در معاملات فرابورس، شرایط لزوماً استاندارد نیستند، بنابراین ممکن است منوط به صلاحدید خریدار و / یا فروشنده باشند.

یک مثال از اسپات مارکت

یک فروشگاه مبلمان آنلاین در آلمان 30٪ تخفیف به کلیه مشتریان بین المللی ارائه می دهد که پس از ثبت سفارش ظرف مدت پنج روز کاری پرداخت می کنند.

دانیل که یک تجارت مبلمان آنلاین در ایالات متحده انجام می دهد، این پیشنهاد را می بیند و تصمیم می گیرد میزهای 10000 دلاری را از فروشگاه آنلاین خریداری نماید. از آنجا که او نیاز برای این خرید و تحویل فوری آن به یورو احتیاج دارد. نرخ ارز EUR / USD 1.1233 می باشد، دانیل یک معامله ارزی را با قیمت لحظه ای انجام می دهد تا معادل 10،000 دلار به یورو خریداری کند.

البته با توجه به نرخ ارز معادل 8902،34 یورو (10000 دلار / 1.1233 دلار). تاریخ تسویه حساب معامله نقطه ای، تاریخ T + 2 است؛ بنابراین دانیل طی دو روز کاری یورو خود را دریافت می کند و حساب خود را تسویه می کند تا مشمول تخفیف 30٪ شود.

به طور کلی در خصوص معاملات اسپات تریدینگ در بازار اسپات نیز به همین شکل است. به عنوان مثال شخص تصمیم به فروش بیت کوین دارد و فردی در یک کشور دیگر که قصد خرید بیت کوین دارد با مقایسه قیمت آن در بازار اسپات و بازار فیوچرز تصمیم به انجام معامله با این شخص را می گیرد و طبق شرایط و ضوابط فروشنده در تاریخ معین بلافاصله بیت کوین به حساب خریدار انتقال پیدا می کند.

اصطلاح Order Book در بازار اسپات تریدینگ

اُردر بوک (Order Book) لیست سفارش های خرید و فروش یک دارایی می باشد که به واسطه تک تک افراد در آن صرافی یا بازار ارائه شده است. برای توضیح این مفهوم در بازارهای مالی، فرض کنید افرادی که قصد خرید بیت کوین دارند، سفارش خرید خود را در یک صرافی ثبت می نمایند.

در زمان تنظیم سفارش، قاعدتاً هر یک از آنها قیمت پیشنهادی خود و مقدار BTC که قصد خرید آن را دارند ثبت می کنند. در طرف دیگر بازار، اشخاصی حضور دارند که قصد فروش بیت کوین های خود را با قیمت مشخص دارند.

مجموعة این افراد، خریداران و فروشندگان بیت کوین می باشند. صرافی، تمامی سفارش های خرید و فروش افراد را در یک لیست در اختیار افراد قرار می دهد. به این لیست خریداران و فروشندگان اردر بوک یا دفتر ثبت سفارش ها گفته می شود.

این دفتر سفارش ها هر لحظه در حال تغییر است و دلیل آن این است که به محض اینکه خریدار و فروشنده ای بر روی یک قیمت توافق کنند، معامله توسط صرافی انجام می شود و BTC از فروشنده به خریدار منتقل می شود. پس به طور کلی هر Order Book از دو بخش خریداران و فروشندگان تشکیل شده است. عموماً سفارش های خریداران با رنگ سبز و سفارش های فروشندگان با رنگ قرمز نمایش داده می شود.

نحوه اولویت بندی سفارش ها در اردر بوک

همان طور که اشاره شد، Order Book محل نمایش تمام سفارش های خرید و فروش یک دارایی است. این امکان وجود دارد که صدها و هزاران سفارش خرید و فروش در روز یا هفته … ثبت شود؛ سؤال مطرح شده این است که صرافی ها با چه اولویتی این سفارش ها را معرض نمایش قرار می دهند؟ کدام سفارش ها در بالاتر در این لیست قرار می گیرد و کدام سفارش در ردیف های پایین تری جای می گیرند؟

فرض کنید که قصد شما فروش بیت کوین است. طبیعتا شما ترجیح می دهید که بیت کوین های خود را با بالاترین قیمت ممکن به فروش برسانید. از آن طرف، شخصی که قصد خرید BTC را دارد، عموما ترجیح می دهد با پایین ترین قیمت این رمز ارز را خریداری نماید.

صرافی ها همین سفارشات یا در واقع ترجیح خریداران و فروشندگان را در اردر بوک لیست می کنند. در قسمت فروشندگان، سفارش هایی که پایین ترین قیمت را در میان سایر فروشندگان به ثبت رسانده اند، در بالای لیست قرار می گیرند و جز اولین سفارش های فروش در آن Order Book خواهند بود.

در قسمت خریداران برعکس عمل می شود، سفارش هایی که بالاترین قیمت را در میان خریدارن پیشنهاد داده اند در بالای لیست قرار می گیرند و جز اولین سفارش های خرید در آن اردر بوک خواهند بود.

به طور کلی، اولین سفارش فروش در اردر بوک، بالاترین قیمت ممکن است که فرد خریدار می تواند آن دارایی را خرید نماید و اولین سفارش خرید در Order book، پایین ترین قیمتی است که فرد فروشنده می تواند آن دارایی را بفروشد.

مفاهیم Ask و Bid و قدرت نقدشوندگی در اسپات تریدینگ

پس از اردر بوک در بازار اسپات، یادگیری دو مفهوم Ask و Bid کاربردی خواهد بود. Ask و Bid به دو قیمت خاص در Order Book اشاره می کند.

Bid : قیمت Bid اشاره به بالاترین قیمتی دارد که خریدار حاضر است بابت خرید یک دارایی پرداخت نماید. در اردر بوک، قیمت Bid همان قیمتی است که در ابتدای لیست سفارش خریداران نشان داده شده است.
ASK: قیمت Ask اشاره به پایین ترین قیمتی دارد که فروشنده دارایی خود را برای فروش گذاشته است. در یک Order Book، قیمت Ask قیمتی است که در ابتدای لیست سفارش فروشندگان جای گرفته است.
قدرت نقد شوندگی: اختلاف میان بالاترین قیمت در بخش فروشندگان Ask price و پایین ترین قیمت در بخش خریداران Bid price کمتر باشد، نقدشوندگی در آن بازار بالاتر است. به عنوان مثال بیت کوین در صرافی بایننس قدرت نقد شوندگی بسیار بالایی دارد، چون اختلاف میان قیمت پیشنهادی خریداران و فروشندگان بسیار کم می باشد.

معرفی انواع سفارش های اسپات تریدینگ

در ادامه به انواع سفارش ها معاملاتی در بازارهای اسپات اشاره می شود. همان طور که می دانیم سفارش خرید یا فروش در بازارهای مالی انواع مختلفی دارند. اگر با صرافی هایی مطرح همچون بایننس تجربه فعالیت داشته باشید، در زمان خرید و فروش یک دارایی دیجیتال با گزینه های ارائه شده توسط این صرافی در زمان انجام معامله مواجه شده اید. در قسمت بعد به تشریح برخی از آنها می پردازیم:

Limit Order

لیمیت اردر و یا سفارش با ثبت قیمت مشخص، یکی از ساده ترین روش انجام سفارش خرید و فروش می باشد. برای مثال اگر قصد خرید ۱ بیت کوین به قیمت ۱۳۲۰۰ دلار را دارید. در زمان ثبت سفارش با این روش، دو پارامتر قیمت و مقدار خرید باید تعیین گردد. قیمت خرید را در قسمت Price و مقدار خرید را در قسمت Amount وارد می شود. در انتها با ثبت دکمه Buy یا Sell سفارش شما وارد Order Book می شود.

Market Order

در این نوع سفارش تنها مقدار خرید یا فروش یک دارایی دیجیتال را تعیین می کنیم ، و به صرافی این اجازه را می دهیم که دارایی مورد نیاز ما را به قیمت آخرین معامله در بازار به فروش برساند. برای خرید نیز به همین نحو عمل می شود.

Stop-limit

این نوع سفارش به دو بخش تقسیم بندی می شود. Stop Limit Order در مقایسه با دو سفارش قبلی، پارامترهای بیشتری را در اختیار معامله گران قرار می دهد. در ابتدا به معرفی Stop-limit می پردازیم. استاپ لیمیت اردر، همان Limit Order می باشد با این تفاوت که برای فعال شدن این سفارش، پیش شرط نیز وجود دارد.

به عنوان مثال، قیمت بیت کوین ۱۳۵۰۰ دلار می باشد و هدف این است وقتی که قیمت از مقاومت ۱۴۰۰۰ دلار عبور کند، اقدام به خرید آن شود. پس عبور قیمت بیت کوین از ۱۴۰۰۰ دلار، شرط این سفارش می باشد. به این حالت شرط، استاپ گفته می شود. برای ثبت این سفارش سه مولفه ، قیمت خرید یا Limit، مقدار خرید یا Amount و شرط انجام خرید یا استاپ مورد نیاز است.

صرافی در نهایت سفارش را باتوجه به قیمتی که در Limit ثبت شده است را، انجام می دهد. اما این سفارش در صورتی انجام می شود که شرط قیمتی استاپ برقرارگردد، و درنهایت در Order Book قرار خواهد گرفت. در واقع پس از برقرار شدن شرط استاپ، این سفارش به یک سفارش Limit Order تبدیل خواهد می شود.

OCO Order

این سفارش مخفف One Cancle the Other می باشد. این سفارش ترکیبی از Limit Order و Stop limit Order بوده و زمانی که شرایط یکی از این دو برقرار باشد، اردر دیگر کنسل خواهد شد.

در این سفارش چهار مولفه باید توسط تریدر تعیین شود؛ در قسمت Amount مقدار سفارش مثلا ۱ بیت کوین وارد می شود. در بخش Price قیمت وارد می شود. این قیمت وارد Order Book شده و به محض رسیدن قیمت بیت کوین در بازار به این قیمت تعیین شده، سفارش انجام می پذیرد.

بخش Limit قیمتی است که معامله گر قصد خرید این دارایی را دارد اما این سفارش دارای Stop یا پیش شرط نیز می باشد. قیمت ثبت شده در Limit تنها در صورتی وارد Order Book خواهد شد که پیش شرط آن یعنی استاپ فعال باشد. در غیر اینصورت این سفارش وارد اردر بوک نمی شود.

برای مثال، فرض کنید که قیمت بیت کوین در حال حاضر ۱۳۲۰۰ دلار در بازار است. طبق تحلیل شما، ۱۴۰۰۰ دلار یک مقاومت و ۱۲۵۰۰ دلار یک حمایت برای بیت کوین می باشد. بر اساس استراتژی معاملاتی شما، اگر بیت کوین از ۱۴۰۰۰ دلار عبور کند، اقدام به خرید آن می نمایید و یا اگر قیمت بیت کوین به ۱۲۵۰۰ دلار برسد به دلیل نقطه حمایت در نظر گرفتن برای بیت کوین اقدام به خرید آن خواهید کرد.

در این حالت که خرید بیت کوین در دو نقطه مختلف صورت می گیرد، شما نیاز به یک سفارش OCO دارید. در قسمت Price، عدد ۱۲۵۰۰ دلار را ثبت کنید، چون قیمت بیت کوین در این لحظه در محدوده ۱۳۲۰۰ دلار می باشد، سفارش شما در همان لحظه وارد اردر بوک می شود و در صورتی که بیت کوین به ۱۲۵۰۰ دلار برسد، سفارش شما به طور کامل انجام خواهد شد.

در بخش استاپ شرط ورود برای حالت دیگر را وارد نمایید که در این مثال فرض شده ۱۴۰۰۰ دلار است. به عبارت دیگر شما به صرافی می گویید اگر قیمت بیت کوین ۱۴۰۰۰ دلار را بشکند سفارش من را وارد اردر بوک کن، و قیمت مد نظر را در قسمت Limit وارد نمایید، مثلا ۱۴۰۵۰ دلار را انتخاب کرده اید. زمانی که بیت کوین ۱۴۰۰۰ دلار را عبور کرد سفارش خرید شما با قیمت ۱۴۰۵۰ دلار وارد اردر بوک می شود. برای حالت سفارش فروش نیز مانند خرید خواهد بود و تفاوتی وجود ندارد.

سخن آخر

در این مقاله هدف آشنایی با مفهوم اسپات تریدینگ و نحوه کارکرد آن در بازار ارزهای دیجیتال است. هم چنین به بیان جزئیات Spot Trading در صرافی های مطرح مثل بایننس پرداختیم و با انواع سفارش هایی که وجود دارد آشنا شدیم. تقریبا تمامی معاملاتی که در ایران و در زمینه ارزهای رمزنگاری شده انجام می شود به صورت معاملات اسپات شکل می گیرد.

در سایر کشورها نیز علاوه بر این نوع معاملات، قراردادهای آتی نیز وجود دارد که انتخاب های بیشتری را پیش رویه تریدرها قرار می دهد. اما هنوز هم این نوع معاملات جزو معاملات پرطرفدار و محبوب در بازار ارزهای دیجیتال قرار گرفته است.